Những năm gần đây, hoạt động xuất khẩu qua thương mại điện tử ghi nhận sự tăng trưởng nhanh, đặc biệt sau giai đoạn dịch Covid-19. Trong khi các hình thức giao dịch truyền thống và xuất khẩu theo mô hình doanh nghiệp – doanh nghiệp gặp nhiều trở ngại, xuất khẩu trực tuyến theo mô hình doanh nghiệp – người tiêu dùng lại phát triển mạnh mẽ, giúp doanh nghiệp tiếp cận trực tiếp người mua ở nhiều thị trường với chi phí hợp lý hơn và thời gian đưa sản phẩm ra thị trường được rút ngắn đáng kể.
Thực tế cho thấy, ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt Nam, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, đã tham gia các nền tảng thương mại điện tử quốc tế để giới thiệu sản phẩm ra thị trường toàn cầu. Số lượng nhà bán hàng trong nước và danh mục sản phẩm xuất khẩu qua kênh này tăng nhanh, đóng góp tích cực vào tăng trưởng doanh thu xuất khẩu. Nhiều doanh nghiệp ghi nhận mức tăng trưởng ổn định qua từng năm, cho thấy hiệu quả rõ rệt của việc khai thác kênh thương mại điện tử xuyên biên giới.
Tuy nhiên, đi cùng với cơ hội là những yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường nhập khẩu. Doanh nghiệp muốn xuất khẩu bền vững thông qua thương mại điện tử cần đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về chất lượng sản phẩm, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, sản xuất có trách nhiệm và giảm phát thải. Đối với các thị trường có tiêu chuẩn cao, đặc biệt là các nền kinh tế phát triển, việc tuân thủ các quy định kỹ thuật và yêu cầu về phát triển bền vững là yếu tố then chốt quyết định khả năng duy trì và mở rộng thị phần.
Ở quy mô toàn cầu, thương mại điện tử xuyên biên giới tiếp tục duy trì đà tăng trưởng mạnh và ngày càng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống bán lẻ quốc tế. Sự gia tăng nhanh về số lượng sản phẩm, đơn hàng và doanh nghiệp tham gia cho thấy xu hướng tiêu dùng trực tuyến xuyên biên giới đã trở thành một cấu trúc ổn định của thương mại toàn cầu, thay vì chỉ mang tính thời điểm.
Dù vậy, thách thức lớn đặt ra là nhiều doanh nghiệp vẫn tiếp cận thương mại điện tử theo hướng ngắn hạn, tập trung vào việc mở gian hàng mà chưa xây dựng được chiến lược dài hơi. Việc thiếu đầu tư bài bản vào quản trị dữ liệu, vận hành chuỗi cung ứng, tiếp thị số và dịch vụ hậu mãi xuyên biên giới khiến không ít doanh nghiệp khó nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh. Trong bối cảnh này, thương mại điện tử không đơn thuần là kênh bán hàng, mà là một chuỗi giá trị số đòi hỏi doanh nghiệp phải làm chủ từng khâu.
Nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng hiệu quả kênh xuất khẩu mới này, các cơ quan quản lý nhà nước đang triển khai nhiều chương trình và định hướng chiến lược phát triển thương mại điện tử trong giai đoạn tới. Trọng tâm là nâng cao năng lực cho doanh nghiệp trong nước, giúp doanh nghiệp từng bước làm chủ công cụ số, tiếp cận trực tiếp thị trường quốc tế và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Với nền tảng tăng trưởng tích cực, sự hỗ trợ từ chính sách và quyết tâm chuyển đổi của cộng đồng doanh nghiệp, xuất khẩu xuyên biên giới được kỳ vọng sẽ tiếp tục mở rộng không gian thị trường cho hàng hóa Việt Nam, góp phần đa dạng hóa kênh xuất khẩu, nâng cao giá trị gia tăng và tăng cường khả năng thích ứng của nền kinh tế trong bối cảnh thương mại quốc tế biến động.
