Tiêu chuẩn xanh trở thành “giấy thông hành” mới của hàng hóa xuất khẩu

Khác với giai đoạn trước, khi giá cả và chất lượng là những tiêu chí then chốt, hiện nay nhiều thị trường lớn đã bổ sung các rào cản kỹ thuật liên quan đến môi trường và phát triển bền vững. Liên minh châu Âu dự kiến áp dụng đầy đủ Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) từ năm 2026, buộc các doanh nghiệp xuất khẩu phải thực hiện kê khai và chịu chi phí phát thải đối với một số nhóm hàng công nghiệp. Song song với đó, các quy định về chống phá rừng và suy thoái rừng cũng tạo ra yêu cầu nghiêm ngặt về truy xuất nguồn gốc đối với nông sản, gỗ và cà phê.

Tại khu vực châu Á, Nhật Bản và Hàn Quốc đã công bố lộ trình trung hòa carbon đến năm 2050, đồng thời tăng cường yêu cầu về nhãn mác sinh thái, báo cáo phát thải và vận hành chuỗi cung ứng theo mô hình tuần hoàn. Những xu hướng này cho thấy, xanh hóa không còn là lựa chọn mang tính tự nguyện, mà đã trở thành điều kiện tiên quyết để duy trì khả năng cạnh tranh và sự hiện diện bền vững trên thị trường quốc tế.

Định hướng mới cho xúc tiến thương mại giai đoạn tới

Trước bối cảnh đó, Bộ Công Thương đã xác định rõ việc đổi mới toàn diện hoạt động xúc tiến thương mại theo hướng thích ứng với chuyển đổi xanh và chuyển đổi số. Trọng tâm của giai đoạn 2026–2030 là xây dựng một hệ thống xúc tiến thương mại hiện đại, chuyên nghiệp, có khả năng hỗ trợ doanh nghiệp không chỉ trong khâu tiếp cận thị trường mà còn trong nâng cao năng lực tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.

Các giải pháp được đề xuất triển khai đồng bộ, bao gồm: ưu tiên nguồn lực cho các sản phẩm thân thiện môi trường; lồng ghép tiêu chí bền vững vào Chương trình xúc tiến thương mại cấp quốc gia; hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc, phát triển logistics xanh, sử dụng bao bì tái chế và định vị thương hiệu gắn với trách nhiệm môi trường. Công tác đào tạo, nâng cao nhận thức cũng được chú trọng thông qua các diễn đàn xuất khẩu xanh, chương trình tập huấn về CBAM, cũng như các tiêu chuẩn liên quan đến đa dạng sinh học và trách nhiệm xã hội.

Doanh nghiệp tiên phong nắm bắt lợi thế cạnh tranh từ chuyển đổi xanh

Thực tiễn cho thấy, nhiều doanh nghiệp trong nước đã chủ động chuyển đổi mô hình sản xuất và đạt được những kết quả tích cực. Một số doanh nghiệp trong lĩnh vực thực phẩm đã áp dụng giải pháp xanh hóa xuyên suốt chuỗi giá trị, từ nguyên liệu đầu vào, công nghệ sản xuất đến bao bì, qua đó gia tăng tỷ trọng sản phẩm thân thiện môi trường và nâng cao khả năng tiếp cận các thị trường khó tính.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, mô hình sản xuất hữu cơ gắn với chứng nhận quốc tế đang mở ra hướng đi bền vững cho các sản phẩm gạo và thực phẩm chế biến của Việt Nam, giúp hàng hóa không chỉ đứng vững tại thị trường trong nước mà còn mở rộng hiện diện tại châu Âu, Bắc Mỹ và Đông Bắc Á.

Lợi ích kép cho doanh nghiệp và nền kinh tế

Xúc tiến thương mại xanh không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho doanh nghiệp thông qua việc mở rộng thị trường, tiếp cận nguồn vốn và công nghệ sạch, mà còn có ý nghĩa chiến lược đối với nền kinh tế. Việc xây dựng hình ảnh Việt Nam là quốc gia sản xuất và xuất khẩu có trách nhiệm sẽ góp phần nâng cao sức cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu và gia tăng giá trị gia tăng cho hàng hóa xuất khẩu.

Đồng thời, quá trình này còn tạo động lực cho đổi mới sáng tạo, khuyến khích doanh nghiệp phát triển các sản phẩm, dịch vụ mới theo hướng thân thiện môi trường, qua đó đóng góp thiết thực vào mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 và bảo vệ môi trường sống cho các thế hệ tương lai.

Nâng tầm vai trò xúc tiến thương mại quốc gia

Trong giai đoạn mới, xúc tiến thương mại cần được nhìn nhận vượt ra ngoài khuôn khổ tổ chức hội chợ, triển lãm đơn lẻ. Hoạt động này cần được mở rộng sang nghiên cứu thị trường, xây dựng thương hiệu quốc gia, đào tạo nhân lực và ứng dụng công nghệ, đồng thời tăng cường sự liên kết giữa trung ương và địa phương.

Việc hướng tới mô hình cơ quan xúc tiến thương mại quốc gia chuyên nghiệp, tương tự như các tổ chức xúc tiến của Nhật Bản hay Hàn Quốc, sẽ giúp nâng cao chất lượng thông tin thị trường, hỗ trợ chiến lược cho doanh nghiệp và tạo dựng hệ sinh thái xúc tiến thương mại bền vững.

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu tiếp tục biến động, yêu cầu ngày càng cao về môi trường và trách nhiệm xã hội, việc thúc đẩy xúc tiến thương mại theo hướng xanh hóa không chỉ là giải pháp trước mắt mà là chiến lược dài hạn. Sự kết hợp hài hòa giữa nỗ lực chuyển đổi của doanh nghiệp và chính sách hỗ trợ của Nhà nước sẽ tạo nên sức mạnh cộng hưởng, góp phần đưa thương hiệu Việt Nam phát triển bền vững và nâng cao vị thế trên bản đồ thương mại quốc tế.