Theo thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam tính đến hết quý II/2022, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của cả nước đạt hơn 5,7 tỷ USD, tăng 38,4 % so với cùng kỳ năm 2021. Sau 6 tháng, xuất khẩu sang thị trường châu Âu – châu Mỹ đạt 5,7 tỷ USD tăng trưởng 37,3 % so với cùng kỳ năm ngoái. Theo thống kê của Hiệp hội chế biến và và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), các mặt hàng xuất khẩu trọng điểm đều tăng trưởng dương so với cùng kỳ năm ngoái như tôm, cá ngừ, cá basa, mực và bạch tuộc.

Khu vực châu Âu: dẫn đầu là xuất khẩu sang thị trường Hà Lan đạt 155 triệu USD tăng 56,2 %, xuất khẩu sang thị trường Anh đạt 145,1 triệu USD, giảm nhẹ 1,6 %. Trong khi đó xuất khẩu thủy sản sang thị trường sang EU 27 tăng 42 % so với cùng kỳ, đạt giá trị khoảng 652 triệu USD.

Khu vực châu Mỹ: Hoa Kỳ vẫn luôn là thị trường xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam ở khu vực này và trên thế giới với kim ngạch xuất khẩu trong 6 tháng năm 2022 đạt hơn 1,3 tỷ USD, tăng khoảng 45% so với cùng kỳ năm trước và chiếm khoảng 23 % kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam ra thế giới. Trong khi đó ở các nước Mỹ la-tinh, khối CPTPP xuất khẩu tăng 65% đạt 306,4  triệu USD gồm Mexico tăng 55,9% đạt 71,6 triệu USD, Canada tăng 69% đạt 216 triệu USD, Peru tăng 115,6% đạt 8,4 triệu USD, Chi-lê tăng 33,5% đạt 10,3 triệu USD. Các nước Mỹ la-tinh khác như Panama tăng trưởng xuât khẩu là 104,6 % đạt 5,26 triệu USD, còn thị trường Colombia tăng trưởng xuất khẩu giảm nhẹ 2% và giá trị xuất khẩu đạt 23,89 triệu USD.

Đánh giá và dự báo

Xuất khẩu thủy sản tăng nóng từ 39-62% trong 4 tháng đầu năm, tuy nhiên từ tháng 5, xuất khẩu thuỷ sản đã có dấu hiệu hạ nhiệt, tăng trưởng chậm lại. Theo đó, xuất khẩu thủy sản chỉ tăng tăng 34% trong tháng 5 và tăng 18% trong tháng 6. Theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, nguyên nhân xuất khẩu giảm tốc từ tháng 5 là do thời tiết bất lợi, mưa sớm hơn so với mọi năm làm ảnh hưởng đến đến sản lượng thủy sản, gây ra dịch bệnh trên tôm nuôi khiến cho cho sản lượng tôm giảm, đồng thời nguồn hàng dự trữ từ năm ngoái cũng đã cạn dần. Thẻ vàng IUU vẫn đang khiến cho cánh cửa xuất khẩu cá ngừ cũng như các mặt hàng hải sản khai thác sang thị trường EU bị thu hẹp.

Theo thông cáo được đăng trên website Nhà Trắng (Hoa Kỳ) vào ngày  27/6/2022, tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden vừa ký bản ghi nhớ về an ninh quốc gia nhằm chống lại nạn đánh bắt cá bất hợp pháp và sử dụng lao động cưỡng bức ở vùng biển quốc tế.  Theo đó, Hoa Kỳ sẽ hợp tác với Việt Nam, Ecuador, Panama, Senegal và đảo Đài Loan về chống đánh bắt bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Đây cũng là điểm cần chú ý đối với các Doanh nghiệp xuất khẩu hải sản khai thác vào các thị trường này.

Đánh giá và dự báo một số mặt hàng thủy sản xuất khẩu chính:

Mặt hàng tôm: VASEP cho biết, thiếu nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu nên doanh số xuất tôm trong tháng 6/2022 chỉ duy trì mức tăng trưởng khiêm tốn 7% đạt 450 triệu USD. Lũy kế nửa đầu năm 2022, xuất khẩu tôm đạt 2,3 tỷ USD, tăng 33% so với cùng kỳ và chiếm 40% tổng xuất khẩu thuỷ sản. Hiện nay, Hoa Kỳ là thị trường số 1 của tôm Việt Nam. Lũy kế 6 tháng đầu năm nay, xuất khẩu tôm sang thị trường này đạt gần 483 triệu USD, tăng 10%. Xuất khẩu tôm chân trắng chế biến nửa đầu năm tăng 17%, trong khi xuất khẩu tôm tươi/đông lạnh tăng 21%. Đáng lưu ý là xuất khẩu tôm hùm tăng trưởng kỷ lục với gần 130 triệu USD trong nửa đầu năm, tăng gấp 30 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Dù lạm phát nhưng xuất khẩu tôm sú nửa đầu năm vẫn tăng 20% đạt hơn 300 triệu USD.

Lý giải nguyên nhân khiến giá trị xuất khẩu tôm tăng cao, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký VASEP cho biết, lạm phát ở các nước EU và Hoa Kỳ, nguồn cung nhiều loại thực phẩm giảm, đã đẩy giá tôm tiêu thụ ở các khu vực nay tăng cao. Tại Việt Nam, giá tôm nguyên liệu cũng tăng cao đã đẩy giá xuất khẩu tăng lên. Mặt khác, chi phí cước tàu tăng đã góp phần “ảo” tăng thêm khoảng 10% giá trị kim ngạch xuất khẩu.

VASEP dự đoán tại thị trường Hoa Kỳ giá tôm trong thời gian tới có thể sẽ giảm vì tôm giá rẻ từ Ấn Độ và Ecuador thâm nhập mạnh mẽ. Lạm phát tăng cao ảnh hưởng tới hành vi tiêu dùng của người dân, tôm được coi là loại protein cao cấp nên nhu cầu tiêu thụ của người dân sẽ có phần chững lại bằng việc họ sẽ chi tiêu tiết kiệm hơn. Nhập khẩu tôm của Hoa Kỳ tăng mạnh trong những tháng đầu năm nên tồn kho còn nhiều. Những ách tắc về hậu cần như chi phí vận chuyển cao, vận chuyển chậm trễ và thiếu container kéo dài cũng dẫn đến tình trạng bên mua hàng dè dặt hơn. Nguyên nhân này sẽ dự đoán bức tranh xuất khẩu tôm của Việt Nam trong thời gian tới sẽ có màu tối.

Mặt hàng cá ngừ: Xuất khẩu cá ngừ trong tháng 6/2022 đạt trên 91 triệu USD, tăng 43%. Tổng xuất khẩu cá ngừ nửa đầu năm tăng 56% đạt 553 triệu USD, chiếm gần 10% xuất khẩu thuỷ sản. Sản phẩm chủ lực vẫn là cá ngừ loin (phần thịt thăn dọc sống lưng của cá ngừ), cắt khúc đông lạnh, mang về 377 triệu USD, tăng 122%.

Hơn một nửa xuất khẩu cá ngừ dành cho thị trường Hoa Kỳ có sức tiêu thụ lớn, tăng trưởng cao. Trong khi xuất khẩu cá ngừ sang Hoa Kỳ tăng gần gấp đôi thì xuất khẩu sang EU chỉ tăng 9%, mức tăng khiêm tốn hơn nhiều so với các thị trường khác, chủ yếu tăng nhờ giá trung bình xuất khẩu tăng. Thẻ vàng IUU vẫn đang khiến cho cánh cửa xuất khẩu cá ngừ cũng như các mặt hàng hải sản khai thác sang thị trường này bị thu hẹp.

Mặt hàng cá tra, basa: Trong tháng 6/2022, xuất khẩu cá tra vẫn giữ được mức tăng trưởng cao 54% so với cùng kỳ, đạt gần 220 triệu USD. Tính chung 6 tháng đầu năm, xuất khẩu cá tra của cả nước đạt trên 1,4 tỷ USD, tăng 83% so với cùng kỳ năm ngoái và chiếm 25% doanh số xuất khẩu thuỷ sản.

Đáng chú ý, xuất khẩu cá tra sang Anh nửa đầu năm nay tăng đột phá gấp 6 lần cùng kỳ; xuất khẩu sang Tây Ban Nha tăng gấp gần 3 lần; xuất khẩu sang Pháp, Hà Lan, Đức, Bỉ đều tăng 45-90%.

Nguyên nhân tăng trưởng đột biến xuất khẩu mặt hàng này sang các nước châu Âu là do lạm phát và chiến sự Nga – Ukraine. Thiếu cá thịt trắng, nhất là cá tuyết tại các thị trường EU, Mỹ, Anh do lệnh trừng phạt với Nga, nhiều nhà hàng ở các thị trường này đã phải bỏ cá tuyết ra khỏi thực đơn.Đây là cơ hội lớn cho cá tra giành thị phần tại những thị trường này trong năm 2022.

Các mặt hàng thủy sản khác: Xuất khẩu mực, bạch tuộc trong tháng 6/2022 đạt trên 68 triệu USD, tăng 34% so với cùng kỳ. Tính đến hết nửa đầu năm, sản phẩm nhuyễn thể chân đầu mang về kim ngạch 344 triệu USD, tăng 29% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 6% doanh số xuất khẩu thuỷ sản. Trong đó xuất khẩu mực đạt 197 triệu USD, tăng 45%, xuất khẩu bạch tuộc đạt 147 triệu USD, tăng 12%. Xuất khẩu các nhuyễn thể hai mảnh vỏ, cua ghẹ và các loại cá khác 6 tháng đầu năm nay đều đạt tăng trưởng 11-54% so với cùng kỳ.

Nguồn: Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ