Thị trường 2.000 tỉ USD nhưng doanh nghiệp Việt vẫn khó tiếp cận

Tại hội thảo quốc tế “Xu hướng thị trường và cơ hội xuất khẩu nông sản, thực phẩm chế biến Việt Nam vào các thị trường Halal” diễn ra trong khuôn khổ Vietnam International Sourcing 2025 (VIS 2025), các chuyên gia đánh giá Việt Nam có tiềm năng lớn để trở thành trung tâm chế biến và cung ứng sản phẩm Halal trong khu vực.

Dù vậy, bà Hồ Thị Quyên – Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) – cho rằng hoạt động chứng nhận Halal trong nước vẫn mang tính phân tán, chưa có sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan liên quan. Việt Nam hiện thiếu các tổ chức chứng nhận được quốc tế công nhận rộng rãi, khiến doanh nghiệp gặp khó trong khâu xác minh tiêu chuẩn, kiểm định chất lượng và vận hành logistics theo yêu cầu nghiêm ngặt của thị trường Hồi giáo.

Bà Quyên nhấn mạnh thêm rằng năng lực nhân sự trong lĩnh vực Halal còn hạn chế, đặc biệt là đội ngũ chuyên gia am hiểu toàn diện chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến, đóng gói đến phân phối và marketing.

Doanh nghiệp kết nối tại Triển lãm Vietnam International Sourcing 2025 - Ảnh: VIS

Ở góc nhìn thương vụ, ông Phạm Thế Cường – Tham tán thương mại Việt Nam tại Indonesia – cho biết phần lớn doanh nghiệp chế biến thực phẩm và nông sản của Việt Nam là doanh nghiệp nhỏ và vừa, còn yếu về quản trị và thiếu nguồn lực đầu tư cải thiện tiêu chuẩn Halal.

Tuy nhiên, ông Cường nhìn nhận Halal có thể trở thành “cửa ngõ chiến lược” giúp hàng Việt tiếp cận hơn 2,2 tỉ người tiêu dùng Hồi giáo. Riêng tại Indonesia, mua sắm trực tuyến tăng trưởng mạnh, tạo cơ hội để các sản phẩm Halal của Việt Nam mở rộng xuất khẩu thông qua thương mại điện tử hoặc thông qua các nhà phân phối bản địa – những đơn vị nắm rõ giấy phép nhập khẩu và quy định thị trường.

Các nền kinh tế Hồi giáo tìm nguồn cung mới – cơ hội của Việt Nam

Từ Trung Đông, ông Mohammed Alfawaz – Chủ tịch Saudi Food Industry – cho biết Việt Nam đã thành lập tổ chức chứng nhận Halal (HALCERT) và đang xúc tiến công nhận lẫn nhau với các đơn vị chứng nhận lớn trên thế giới. Ông đánh giá Việt Nam là điểm đến tiềm năng trong chiến lược đa dạng hóa nguồn cung của các quốc gia vùng Vịnh, vốn lâu nay phụ thuộc nhiều vào Malaysia, Brazil và Ấn Độ.

Thị trường Halal của Ả-rập Xê-út được định giá khoảng 60 tỉ USD năm 2024, với 85-95% thực phẩm phải nhập khẩu, mở ra nhu cầu lớn đối với các nguồn cung được chứng nhận Halal đáng tin cậy. Trong xu hướng này, Việt Nam có lợi thế về nông sản phong phú, chi phí cạnh tranh và năng lực chế biến ngày càng được nâng cao.

Các số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy thương mại hai chiều giữa Việt Nam và các quốc gia Hồi giáo đạt 24,7 tỉ USD trong bảy tháng đầu năm 2025, trong đó xuất khẩu đạt 10,9 tỉ USD. Con số này vẫn chỉ là phần rất nhỏ so với quy mô thị trường Halal toàn cầu ước vượt 2.000 tỉ USD.

Doanh nghiệp Việt bắt đầu thích ứng, nhưng cần chiến lược dài hạn

Nhiều doanh nghiệp Việt đã đầu tư cải thiện quy trình sản xuất, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế, nâng cấp hệ thống kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc. Hàng Việt – từ thủy sản, cà phê, gạo đến thực phẩm chế biến – đang dần mở rộng thị phần tại Indonesia, Malaysia, UAE và Ả-rập Xê-út.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Hằng – Giám đốc Marketing Văn phòng Chứng nhận Halal (HCA Việt Nam) – cho biết Halal không chỉ là giấy phép bắt buộc mà còn là “tấm hộ chiếu vàng” để sản phẩm Việt nâng cao giá trị và thương hiệu.

Ông Afriansyah Noor – Phó Chủ tịch Cơ quan Bảo đảm Halal Indonesia (BPJPH) – nhận định Indonesia, với chi tiêu cho thực phẩm Halal hơn 155 tỉ USD mỗi năm, là một trong những thị trường tiềm năng nhất của hàng Việt nhờ lợi thế địa lý, chi phí vận chuyển và năng lực cung ứng ngày càng cải thiện.

Tại Trung Đông, nhu cầu bùng nổ còn rõ rệt hơn. Các mặt hàng chủ lực của Việt Nam như thủy sản, gạo, cà phê, thực phẩm chế biến và mỹ phẩm được đánh giá rất phù hợp với tiêu chuẩn và thị hiếu của thị trường Halal.

Nhiều nhóm sản phẩm Việt Nam đang được thị trường Halal ưa chuộng

Việt Nam có thể trở thành trung tâm Halal toàn cầu?

Các chuyên gia chung nhận định Việt Nam đang có “thời điểm vàng” để vươn lên thành trung tâm cung ứng Halal của khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Dự báo ngành Halal toàn cầu sẽ tăng trưởng 5,5% mỗi năm và có thể đạt quy mô 10.000 tỉ USD vào năm 2030.

Để nắm bắt cơ hội này, Việt Nam cần một chiến lược tổng thể, bao gồm:

• hoàn thiện hệ thống chứng nhận Halal đạt chuẩn quốc tế,

• đào tạo nguồn nhân lực chuyên trách đủ năng lực tham gia chuỗi giá trị Halal,

• hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cấp công nghệ,

• phát triển thương hiệu gắn với các giá trị xanh – sạch – minh bạch,

• xây dựng mạng lưới hợp tác với tổ chức chứng nhận và nhà phân phối lớn tại các quốc gia Hồi giáo.

Nếu triển khai đồng bộ, Việt Nam không chỉ mở rộng thị phần xuất khẩu, mà còn có thể trở thành trung tâm Halal uy tín của khu vực, góp phần nâng tầm thương hiệu quốc gia trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hữu Hưng