Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động, các chuyên gia cho rằng việc nâng chuẩn nguồn cung và chủ động đa dạng hóa thị trường không chỉ là lựa chọn chiến lược, mà đã trở thành yêu cầu sống còn đối với doanh nghiệp Việt Nam.

Hàng Việt “ngang tầm” về chất lượng, nhưng vẫn thiếu ổn định

Các doanh nghiệp Việt Nam kết nối trực tiếp với đoàn thu mua quốc tế - Ảnh: VIS

Bên lề Triển lãm Vietnam International Sourcing 2025 (VIS 2025) diễn ra tại TP.HCM từ ngày 4 đến 6-9, nhiều nhà mua hàng quốc tế đánh giá cao nỗ lực nâng chất lượng của doanh nghiệp Việt Nam.

Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam – Brazil, ông Dionathan Santos, cho biết người tiêu dùng Brazil đã quen thuộc với hàng Việt, nhất là nông sản và nguyên liệu công nghiệp. Theo ông, Việt Nam có thể cạnh tranh cả về chất lượng lẫn giá với Indonesia, Thái Lan, trong khi lực lượng lao động trẻ, có kỹ năng và linh hoạt hơn so với một số nước trong khu vực như Campuchia hay Philippines.

“Brazil không coi Việt Nam là giải pháp thay thế Trung Quốc mà là một giải pháp bổ sung để giải quyết những khó khăn với Trung Quốc, vì vậy giá cả và chất lượng là yếu tố tiên quyết để đàm phán”, ông nhấn mạnh.

Tuy nhiên, ông Santos thẳng thắn chỉ ra hai điểm yếu lớn: logistics chưa tối ưu và giao tiếp văn hóa chưa đủ cởi mở, khiến đối tác lo ngại về tính minh bạch và độ tin cậy trong hợp tác dài hạn. So với Trung Quốc, doanh nghiệp Việt vẫn gặp bất lợi về thời gian giao hàng và giá thành khi triển khai các đơn hàng lớn.

Từ thị trường Anh, ông Habib Jan – đại diện KAK Private Limited – cho biết đang lên kế hoạch nhập khẩu 100 container thực phẩm và đồ uống từ Việt Nam trong năm tới. Ông đánh giá sản phẩm Việt có lợi thế rõ rệt về giá và chất lượng, nhưng nhấn mạnh rằng muốn chinh phục thị trường khó tính như Anh, nhà cung cấp phải đầy đủ chứng nhận và minh bạch về nguồn gốc xuất xứ.

Giá cả ổn định và cạnh tranh là điều mà các chuỗi phân phối quan tâm khi tìm kiếm nguồn hàng, song theo ông Jan, chất lượng ổn định mới là yếu tố giữ chân nhà thu mua quốc tế trong dài hạn.

Đại diện đoàn mua hàng Tập đoàn Coppel (Mexico), bà Heidi Trần, cũng chia sẻ rằng sản phẩm từ các nhà máy Việt Nam “rất tốt”, nhưng người mua quốc tế vẫn e ngại về sự đồng đều giữa các lô hàng. “Những điều này ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý người mua, đặc biệt là với các đối tác phân phối lớn”, bà nói.

Bà cho biết thêm, quy trình làm việc tại nhiều nhà máy còn tương đối cứng nhắc. Trong khi đó, các chuỗi phân phối quốc tế có bộ quy tắc hợp tác riêng, nếu đôi bên không đủ linh hoạt, rất khó xây dựng mối quan hệ lâu dài.

Các diễn giả tại phiên thảo luận chuyên đề.

Trung Đông, Mỹ Latinh, Bắc Âu: nhu cầu rộng mở, nhưng nhà cung ứng Việt chưa sẵn sàng

Không chỉ tại châu Mỹ hay châu Âu, hàng Việt Nam cũng đang được đón nhận tích cực tại Trung Đông. Ông Fasuludeen, đại diện một nhà phân phối thực phẩm Nhật Bản tại UAE, dành lời khen cho gạo Lài Việt Nam và ghi nhận chất lượng hàng Việt đã cải thiện mạnh trong thời gian qua.

Theo ông, sản phẩm Việt Nam hoàn toàn có năng lực xuất khẩu, nhưng không ít nhà cung ứng gặp khó khăn ngay ở bước kết nối với nhà thu mua do rào cản giao tiếp và dịch vụ hậu mãi chưa được chú trọng đúng mức. “Chúng tôi đã từng có những trải nghiệm không tốt về tính minh bạch, đảm bảo tính bền vững và ổn định chất lượng sản phẩm đối với hàng Việt Nam. Tuy nhiên, các doanh nghiệp đang dần cải thiện vấn đề này, đó là lý do chúng tôi trở lại thị trường Việt Nam”, ông chia sẻ.

Ở góc độ thương mại điện tử, ông Larry Hu – Giám đốc Amazon Global Selling khu vực Đông Nam Á – cho biết số lượng hàng hóa do nhà bán Việt Nam xuất khẩu và bán ra qua Amazon năm 2023 đã tăng 300% so với 5 năm trước, số doanh nghiệp đạt doanh thu trên 1 triệu USD/năm cũng tăng gấp 10 lần.

Năm nhóm ngành hàng tăng trưởng nhanh nhất trên Amazon gồm nhà cửa, nhà bếp, sức khỏe và chăm sóc cá nhân, may mặc và làm đẹp. Tuy nhiên, để duy trì sức hút, sản phẩm phải theo kịp xu hướng tiêu dùng mới: thân thiện môi trường, an toàn sức khỏe, thiết kế tiện dụng, đi kèm câu chuyện minh bạch về nguồn gốc và giá trị bền vững phía sau.

“Người tiêu dùng toàn cầu ngày càng quan tâm nhiều hơn về nguồn gốc xuất xứ và tính bền vững. Các doanh nghiệp vì thế cũng cần chứng minh câu chuyện đằng sau sản phẩm”, ông Larry Hu nhấn mạnh.

Đa dạng hóa thị trường – “tấm khiên” trước biến động toàn cầu

Song song với đánh giá từ phía nhà thu mua, các cơ quan quản lý và chuyên gia trong nước cũng nhấn mạnh yếu tố đa dạng hóa thị trường như một trụ cột chiến lược giúp hàng Việt “đi đường dài”.

Tại hội thảo “Chiến lược Đa dạng hóa thị trường: Từ rủi ro đến cơ hội”, tổ chức trong khuôn khổ Viet Nam International Sourcing 2025, Bộ Công Thương cho biết kim ngạch xuất khẩu năm 2024 đạt trên 405,5 tỷ USD, khẳng định vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, khoảng 70% kim ngạch xuất khẩu vẫn tập trung vào các thị trường truyền thống như Mỹ, EU, Trung Quốc và Hàn Quốc.

Các chuyên gia cảnh báo, sự phụ thuộc này khiến doanh nghiệp dễ bị tổn thương trước biến động địa chính trị, các biện pháp bảo hộ thương mại hay sự thay đổi nhanh của rào cản kỹ thuật. Trong bối cảnh đó, đa dạng hóa thị trường không chỉ là khẩu hiệu, mà đã trở thành yêu cầu sống còn.

Phát biểu khai mạc, ông Tạ Hoàng Linh – Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương) – nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chủ động nắm bắt cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đồng thời đẩy mạnh kết nối trực tiếp giữa doanh nghiệp Việt Nam với các tập đoàn và hệ thống phân phối lớn trên thế giới. Đây là cách để gia tăng sự hiện diện của hàng hóa Việt, đồng thời giảm thiểu rủi ro khi một số thị trường chủ lực gặp biến động.

Tại phiên thảo luận, các diễn giả quốc tế và trong nước đều đưa ra những gợi ý cụ thể. Đại diện Coppel Việt Nam chia sẻ kỳ vọng mở rộng thu mua hàng Việt xuất khẩu sang Mỹ Latinh, song lưu ý doanh nghiệp phải chuẩn bị kỹ lưỡng về tiêu chuẩn chất lượng và logistics. Đại diện Lulu Group phân tích cơ hội tại Trung Đông – nơi có nhu cầu đa dạng nhưng yêu cầu khắt khe về an toàn, truy xuất nguồn gốc và khả năng cung ứng liên tục.

Đại diện IKEA gợi ý Việt Nam có thể tận dụng lợi thế về ngành hàng sợi tự nhiên, đồ nội thất và vật liệu bền vững để gia tăng hiện diện tại Bắc Âu, với điều kiện phải đáp ứng các tiêu chí về thiết kế, môi trường và trách nhiệm xã hội. Từ phía doanh nghiệp Việt, đại diện HAWA nhìn nhận đa dạng hóa thị trường là cách duy nhất để ngành gỗ và nội thất giảm phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống vốn đang gia tăng rào cản xanh.

Nâng chuẩn để giữ chân nhà thu mua quốc tế

Từ câu chuyện thực tế của các đoàn thu mua tại VIS 2025 đến những phân tích tại hội thảo, có thể thấy một mẫu số chung: thị trường quốc tế đang dành cho Việt Nam rất nhiều cơ hội, nhưng người mua tìm kiếm thì người bán vẫn chưa thực sự sẵn sàng ở một số khâu quan trọng.

Chất lượng sản phẩm đã tiến bộ, thậm chí “ngang tầm” cạnh tranh, nhưng sự ổn định giữa các lô hàng, tính minh bạch trong hợp đồng, dịch vụ hậu mãi, khả năng giao tiếp quốc tế và tốc độ đáp ứng đơn hàng vẫn là những yếu tố mà doanh nghiệp Việt cần cải thiện mạnh mẽ.

Trong bối cảnh các tiêu chuẩn xanh, yêu cầu về xuất xứ, phát thải và trách nhiệm xã hội ngày càng khắt khe, doanh nghiệp không chỉ phải khai phá thị trường mới, mà còn phải nâng chuẩn nội tại để đáp ứng “luật chơi” mới. Đa dạng hóa thị trường, tận dụng tốt FTA, kết nối trực tiếp với các hệ thống phân phối toàn cầu và đầu tư nghiêm túc cho chất lượng – đó là con đường để hàng Việt vừa vươn xa, vừa đứng vững trong một thế giới nhiều biến động.

Hữu Hưng